Urlop dla poratowania zdrowia
Jak wynika z art. 73 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia. Celem rzeczonej instytucji jest przeprowadzenie zaleconego nauczycielowi leczenia lub skorzystanie przez niego z leczenia uzdrowiskowego czy rehabilitacji uzdrowiskowej.
Jakkolwiek samo udzielenie rzeczonego urlopu nie stwarza wielu problemów, to pewne wątpliwości pojawiają się na etapie powrotu i dopuszczenia nauczyciela do pracy, bowiem organizując nowy rok szkolny dyrektorzy szkół muszą ten fakt uwzględnić, niezależnie czy od tego czy nauczyciel wraca 1 września czy później.
Zmiana warunków zatrudnienia w trakcie urlopu dla poratowania zdrowia
W pierwszej kolejności trzeba wskazać na ugruntowaną linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, zgodnie z którą przebywanie na urlopie dla poratowania zdrowia nie stanowi przeszkody dla wypowiedzenia stosunku pracy nauczyciela w trybie art. 20 ustawy Karta Nauczyciela, niezależnie od podstawy zatrudnienia. W wielu przypadkach nie ma jednak potrzeby rozwiązywania stosunku pracy, ale wystarcza jego modyfikacja, czy to w zakresie stanowiska czy wymiaru zatrudnienia. W tym wypadku należy mieć na uwadze, że fakt przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nie stanowi przeszkody do zmiany warunków zatrudnienia na mocy zgodnej woli stron. W przypadku stosunków pracy z mianowania ma tutaj zastosowanie art. 18 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela (zgoda na zmianę stanowiska) czy art. 22 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela (zgoda na ograniczenie zatrudnienia), w przypadku nauczycieli „umownych” zaś porozumienie stron (aneks do umowy o pracę).
Należy pamiętać, że w analizowanej sytuacji nie będzie miał zastosowania art. 42 ustawy Kodeksu pracy regulujący tzw. wypowiedzenie zmieniające. Przepis ten, jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego w ogóle nie ma zastosowania do nauczycieli zatrudnionych „z mianowania” (patrz wyrok z dnia 26 marca 2013 r., sygn. III PK 37/12), w stosunku zaś do nauczycieli umownych zastosowanie poprzez art. 91c ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela znajdzie art. 41 w zw. z art. 42 ust. 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Powrót nauczyciela po urlopie dla poratowania zdrowia
Planując zatem przydział godzina dla nauczyciela wracającego z urlopu dla poratowania zdrowia trzeba pamiętać, że należy powierzyć mu obowiązki na tym samym stanowisku co przed urlopem. Wynika to z faktu, że udzielenie przedmiotowego urlopu nie powoduje żadnej modyfikacji w treści stosunku pracy oraz brak jest podstawy prawnej do jednostronnej zmiany przez dyrektora stanowiska pracy nauczyciela w takiej sytuacji. Wbrew stanowisku niektórych autorów, do instytucji urlopu dla poratowania zdrowia nie będzie miał zastosowania na zasadzie analogii przepis art. 1864 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Po pierwsze, jak wynika z samego przepisu ogranicza się on do instytucji urlopu wychowawczego i nie rozciąga się na inne usprawiedliwione nieobecności w pracy.
Po drugie, w/w norma wprowadza w istocie wyjątek od zasady, zgodnie z którą umowa o pracę winna być realizowana w treści takiej, na jaką strony się umówiły (w tym w zakresie stanowiska pracy), zatem jako wyjątek musi być wykładana ściśle i nie może być rozciągana na „inne urlopy”. Warto jednak pamiętać, że rozumienie pojęcia stanowisko pracy z art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela, należy (…) interpretować zgodnie z art. 42 ustawy z 1982 r. – Karta Nauczyciela. Przepis ten dotyczy tygodniowego wymiaru zajęć, który odnosi do poszczególnych stanowisk pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2013 r., sygn. II PK 334/12).
Oznacza to w uproszczeniu, że pracownikowi zatrudnionemu na przykład na stanowisku „nauczyciel” z pensum 18 godzin, uczącemu dotychczas wyłącznie jednego przedmiotu, może zostać powierzony inny przedmiot, do którego ma kwalifikacje, jeśli tylko zmiana ta odbędzie się w ramach tego samego stanowiska („nauczyciel” z pensum 18 godzin).
Stan prawny na dzień 23 marca 2022 roku
